KPI چیست؟ (توضیح مخفف و فارسی کامل)
KPI مخفف Key Performance Indicator و در فارسی «شاخص کلیدی عملکرد» است؛ سنجهای کمی، معتبر و زمانمند که میزان موفقیت نسبت به اهداف استراتژیک را نشان میدهد.
هر شاخص عملکردی KPI نیست؛ فقط سنجههای کلیدی که بر اهداف کلان اثر معنادار دارند و در صورت انحراف، اقدام مدیریتی را فعال میکنند.
چگونه KPI مناسب تعریف کنیم؟ (کامل با مثال)
- هدف → خروجی قابلاندازهگیری: «افزایش درآمد» ← «افزایش ۱۵٪ درآمد خالص تا پایان فصل». KPI نمونه:
MRR. - SMART: مشخص، قابلاندازهگیری، دست‌یافتنی، مرتبط، زمانمند.
- کارت KPI:
- نام: نرخ تبدیل قیف
- فرمول:
Conversion = Closed Won ÷ Qualified Leads × 100 - مالک: مدیر فروش | منبع: CRM | تناوب: هفتگی
- آستانهها: مطلوب ≥ 22% | هشدار 18–22% | بحرانی < 18%
- اقدام: در قرمز، بازطراحی پیگیری و A/B تست پیام.
- Single Source of Truth: منبع یکتا برای محاسبه (ثبت نسخه/زمان).
- پرهیز از Vanity Metrics: معیارهایی مانند بازدید خام را KPI نکنید.
- نمونه تولید (OEE):
OEE = Availability × Performance × Quality| هدف 85% | اقدام: RCA و PM برنامه‌ریزی‌شده.
نقش KPI در فرآیندهای فروش و بازاریابی
KPI مشترک موجب هم‌سویی مارکتینگ و فروش، پیش‌بینی دقیق و بهینه‌سازی بودجه کمپینها می‌شود.
| KPI | فرمول/تعریف | هدف نمونه | مقدار فعلی |
|---|---|---|---|
| نرخ تبدیل کل | Closed ÷ Visits × 100 |
≥ 2.5% | — |
| CAC | Total Mkt+Sales Cost ÷ New Customers |
کاهش ۱۵٪ فصلی | — |
| LTV | ARPA × Gross Margin × Avg. Lifetime |
LTV/CAC ≥ 3 | — |
| Retention | (Customers End − New) ÷ Customers Start × 100 |
≥ 92% | — |
Payback (months): CAC ÷ (ARPA × Gross Margin − Churned Rev/Customer)
ROI کمپین: (Attributed Revenue − Campaign Cost) ÷ Campaign Cost × 100
نقش KPI در تولید
در تولید، KPIها ابزار هم‌راستاسازی برنامه با ظرفیت واقعی و حذف گلوگاه‌ها هستند. ترکیب شاخص‌های کارایی، کیفیت و تحویل باعث پایداری تولید می‌شود.
- OEE:
Availability × Performance × Quality→ — - انطباق با برنامه:
Actual Output ÷ Planned Output × 100→ — - WIP: کار در جریان → — واحد
- OTD:
On-time Orders ÷ Total Orders × 100→ — - Takt Time:
Available Time ÷ Customer Demand→ — ثانیه
| KPI | فرمول | هدف | فعلی |
|---|---|---|---|
| OEE | A × P × Q |
≥ 85% | — |
| Schedule Adherence | Actual ÷ Plan × 100 |
≥ 95% | — |
راهکار یکپارچه: نرم‌افزار تولید فکرگستر
نقش KPI در برنامه‌ریزی تولید
برای اجرای واقع‌گرایانه برنامه‌ها، KPIهایی مانند انطباق MPS، استفاده از ظرفیت و دقت MRP باید به‌طور مستمر پایش شوند.
- انطباق برنامه اصلی (MPS Adherence):
Actual MPS ÷ Planned MPS × 100→ — - استفاده از ظرفیت:
Load ÷ Available Capacity × 100→ — - دقت MRP:
1 − |Planned − Actual Consumption| ÷ Planned→ — - Lead Time واقعی:
Queue + Setup + Run + Wait + Move
| KPI | فرمول | هدف | فعلی |
|---|---|---|---|
| MPS Adherence | Actual ÷ Plan × 100 |
≥ 95% | — |
| Capacity Utilization | Load ÷ Capacity × 100 |
80–90% | — |
| MRP Accuracy | 1 − |Planned − Actual| ÷ Planned |
≥ 95% | — |
برای امکانات برنامه‌ریزی، به برنامه‌ریزی تولید فکرگستر مراجعه کنید.
مانیتورینگ KPI در BOS فکرگستر
اتصال به ERP/CRM/MES، آستانه‌های رنگی، هشدار خودکار، گزارش‌های زمان‌بندی‌شده و داشبوردهای Drill-down امکان پایش لحظه‌ای و تصمیم‌گیری سریع را فراهم می‌کند.
بهترین‌عمل‌ها (کامل)
- تمرکز: در سطح سازمان ۵–۷ KPI و برای هر تیم ۳–۵ KPI.
- مالکیت و اقدام: هر KPI مالک مشخص و اقدام سبز/زرد/قرمز داشته باشد.
- مستندسازی: فرمول، ورودی‌ها، منبع حقیقت، تناوب و نسخهٔ محاسبه ثبت شود.
- بازنگری فصلی: هم‌راستایی با استراتژی/OKR را بازبینی و KPIهای کم‌اثر را حذف کنید.
- کیفیت داده: استاندارد پاکسازی (Duplicate/Outlier/Missing) و لاگ اصلاحات.
- تجسم درست: روند=خطی، مقایسه=ستونی، وضعیت=گیج؛ از نمودارهای شلوغ پرهیز کنید.
- Context: هدف، مقدار گذشته، فاصله تا هدف و پیش‌بینی کنار هر KPI نمایش یابد.
- دسترسی نقش‌محور (RBAC): کنترل مشاهده/ویرایش KPIها.
KPI با OKR چه نسبتی دارد؟
KPI سنجهٔ پایدار است و تحقق Key Resultها را می‌سنجد؛ OKR چرخه‌ای و هدف‌محور است.برای شروع چه تعداد KPI کافی است؟
یک KPI شمالی (North Star) + ۳–۴ KPI پشتیبان در اکتساب، فعال‌سازی، درآمد و حفظ.KPIهای سازمان را با BOS فکرگستر متصل و مانیتور کنید
اتصال به سیستم‌های شما، هشدارهای هوشمند و گزارش‌های دوره‌ای.
