بچ چیست؟ تعریف مهندسی
«بچ» (Batch) به مجموعهای از مواد که تحت شرایط فرآیندی یکسان (راکتور، دما، فشار، زمان و ترتیب افزودن) طی بازهای مشخص تولید میشوند گفته میشود؛ این مجموعه با شناسه منحصربهفرد بچ ثبت و در تمام سامانهها ردیابی میگردد. شناسه معمولاً از ترکیب تاریخ/شیفت، کد فرمولاسیون و سریال دستگاه/لاین ساخته میشود. خروجی هر بچ میتواند شامل چند «ساببچ» (Split) یا ادغام چند بچ (Merge) باشد که در ردیابی لحاظ میگردد.
اهمیت بچ در صنایع شیمیایی و غذایی
- کیفیت یکنواخت: کنترل و مستندسازی شرایط فرآیندی برای کاهش واریانس.
- ایمنی و انطباق: الزامات GMP/GLP، امکان Recall هدفمند بر مبنای بچ.
- اقتصاد تولید: پایش بهرهوری و بهای تمامشده در سطح بچ برای تصمیمگیری چابک.
- بازاریابی و اعتماد مشتری: ارائه COA/COC و شفافیت منبع مواد اولیه.
فرآیندها در BPMS فکرگستر (Chemicals with Batch)
- فرمولاسیون و BOM فرآیندی: نسخهبندی فرمول، حدود مجاز جایگزینی مواد، و Weighing.
- دستور ساخت و اجرای بچ: چکلیست مراحل، ثبت خودکار IoT/PLC و اپراتور لاگ.
- QC درونفرآیندی/نهایی: طرح نمونهبرداری و نتایج به ازای هر بچ.
- انبار و ردیابی: برچسبزنی بچ، Barcode/QR، تراکنشهای ورودی/خروجی.
- حسابداری و بهای تمامشده: جذب مواد، انرژی، دستمزد و سربار به بچ.
- انطباق و مستندسازی: تولید Batch Record، COA/COC و گزارش انحراف/CAPA.
کنترل کیفیت بر مبنای بچ
هر بچ دارای Spec تعریفشده (pH، ویسکوزیته، چگالی، رنگ و …) و برنامه نمونهبرداری است. BPMS فکرگستر اتصال LIMS/آزمایشگاه، ثبت نتایج، حدود پذیرش، روندها و هشدارهای Out-of-Spec را پوشش میدهد. گواهی COA بهصورت خودکار از نتایج QC تولید شده و به فاکتور/ارسال متصل میگردد.
بهای تمامشده بر مبنای بچ
محاسبه بهای تمامشده با تجمیع مصرف واقعی مواد (از انبار)، زمانسنجی تجهیزات و نفر-ساعت (از اپراتور/IoT)، انرژی (برق/بخار/گاز)، ضایعات و سربار جذبشده انجام میشود. گزارشها شامل Cost per Batch، Yield و Variance است و به حسابداری مالی ارسال میشود.
بارکد/QRCode و ردیابی
شناسه بچ روی برچسب بارکد/QR چاپ و در انبار و حملونقل اسکن میشود. هر سری ساخت (Lot) میتواند شامل چند بچ و هر بچ شامل چند پارت بستهبندی باشد. مسیر ردیابی از تأمینکننده تا مشتری نهایی قابل گزارش است.
مدارک سازمان غذا و دارو
- دفترچه بچ (Batch Manufacturing Record) با امضاهای الکترونیک.
- گواهی آنالیز (COA) و گواهی انطباق (COC).
- گزارش انحراف، تغییرات مهندسی و CAPA.
- ردیابی مواد اولیه، میانی و بستهبندی مطابق الزامات ممیزی.
- خروجی PDF استاندارد برای بارگذاری در سامانههای نظارتی.
جدولها و نمودار
| شناسه بچ | مصرف مواد (میلیون ریال) | انرژی | نفر-ساعت | سربار | بهای تمامشده | Yield % |
|---|---|---|---|---|---|---|
| CH-1404-01 | 120 | 18 | 65 | 22 | 225 | 94 |
| CH-1404-02 | 111 | 16 | 61 | 20 | 208 | 92 |
| FD-1404-03 | 98 | 14 | 54 | 18 | 184 | 96 |
پرسشهای پرتکرار
شناسه بچ چگونه تولید میشود و چه ساختاری دارد؟
ساختار پیشنهادی فکرگستر: {کدفرمول}-{سال/ماه}-{سریال/لاین}-{شیفت}. مثال: CHM-1404-023-A. این شناسه در تمام اسناد تولید/QC/انبار تکرار شده و ردیابی را ممکن میسازد.
آیا سیستم از Split/Merge بچ پشتیبانی میکند؟
بله؛ تقسیم یک بچ به ساببچها و ادغام چند بچ با حفظ شجرهنامه Traceability پشتیبانی میشود؛ گزارشها، COA و بهای تمامشده نیز در سطح جدید بازتولید میگردد.
مدارک لازم برای سازمان غذا و دارو چگونه تولید میشود؟
دفترچه بچ، COA/COC، گزارشهای انحراف/CAPA و لیست مواد اولیه/بستهبندی بهصورت PDF استاندارد تولید شده و شامل امضاهای دیجیتال و تاریخچه تغییرات است.
اتصال موبایل و بارکدخوان چگونه است؟
اپ موبایل انبار/تولید فکرگستر با اسکن Barcode/QR شناسه بچ را خوانده و تراکنشها را آنی به BPMS ارسال میکند. وبسرویسها مبتنی بر REST هستند.
چگونه بهای تمامشده هر بچ محاسبه و به حسابداری ارسال میشود؟
پس از پایان بچ، گزارش هزینهها (مواد/انرژی/نفر-ساعت/سربار) تجمیع و سند حسابداری مربوطه صادر میشود. ارتباط با ماژول مالی/انبار کاملاً یکپارچه است.
نیاز به دمو یا مشاوره دارید؟
برای دیدن فرآیند کامل «BPMS تولید مواد شیمیایی با بچ» در سناریوی واقعی سازمان شما، همین حالا اقدام کنید.
کلمات کلیدی پیشنهادی (برای توزیع در هدینگها و انکرها)
BPMS تولید مواد شیمیایی، ردیابی بچ (Batch Tracking)، بهای تمامشده بچ، QC/QA بچ، فرمولاسیون و دستور ساخت، Batch Record، COA/COC، Traceability، GMP، LIMS، MES، بارکد و QR، انطباق سازمان غذا و دارو.
