چرا SPC پیشرفته؟
افزایش سیگنال به نویز، کشف زودهنگام انحرافات، کاهش دوبارهکاری و اسکرپ. اتصال مستقیم به KPIهای BOS فکرگستر.
برای چه فرایندهایی؟
پیوسته/گسسته، بچ/جریان پیوسته، چندمتغیره (T²)، و خطوط مواد شیمیایی با ریسک کیفی بالا.
چه خروجیای میگیریم؟
چارتهای کنترلی استاندارد، طرح نمونهگیری مستند، اقدامات اصلاحی RACI، و داشبوردهای برخط.
۱) مرور سریع SPC پیشرفته و ارتباط با BOS
در سیستم عامل کسبوکار فکرگستر، پایش آماری فرایند (SPC) بهصورت یک جریان دادهٔ مداوم به KPIهای تولید متصل میشود. هشدارهای مبتنی بر قواعد Western/Eight، سیگنالهای فرایندی را به تریاژ اقدام اصلاحی هدایت میکند.
- حوزهها: X̄-R / X̄-S، Individuals & Moving Range، CUSUM، EWMA، و Hotelling’s T².
- شاخصهای پایداری: Cp, Cpk, Pp, Ppk با درگاه شواهدی برای ممیزی.
برای معماری کلی تولید به Pillar Page تولید و برای رویههای QC به Pillar کنترل کیفیت مراجعه کنید.
۲) طراحی طرح نمونهگیری (Sampling Plan)
هدف، رسیدن به تعادل بین ریسک بازرسی و هزینهٔ کیفیت است. مراحل پیشنهادی فکرگستر:
- تعریف AQL و LQL و ریسکهای α/β بههمراه سطح بازرسی (Normal/Tightened/Reduced).
- انتخاب نوع طرح: Single (n, c)، Double، یا c=0 برای حساسیت بالا.
- محاسبهٔ n بر اساس واریانس/نرخ عیب مورد انتظار و قیود زمان نمونهبرداری خط.
- اعتبارسنجی با منحنی OC و بازبینی دورهای با دادهٔ واقعی خط.
جدول نمونه — تنظیم n و c بر اساس سناریوهای واقعی فکرگستر
برای خطوط مواد شیمیایی با تولید بچ، نمونهٔ پیشنهادی اولیه بهصورت زیر است (قابل تنظیم در BOS):
| نوع طرح | AQL | LQL | n (نمونه) | c (پذیرش) | نکته کاربردی |
|---|---|---|---|---|---|
| Single | 1% | 6% | 80 | 2 | مناسب شروع؛ ساده و سریع برای بچهای با حجم متوسط. |
| Double | 1% | 6% | 50+50 | 1 در اول، 3 در دوم | کاهش بازرسی کامل در کیفیت مناسب و حساسیت بیشتر نزدیکی LQL. |
| c=0 | 0.4% | 2.5% | 125 | 0 | برای اقلام حیاتی ایمنی/مشتری؛ هر عدمانطباق = رد. |
۳) انتخاب ابزارهای SPC و کاربرد
| ابزار | ورودی داده | کاربرد اصلی | قواعد سیگنال |
|---|---|---|---|
| X̄-R / X̄-S | نمونههای گروهی (n=2..10) | پایداری میانگین و پراکندگی زیرگروهها | Western Electric + Eight Rules |
| Individuals / MR | تکمشاهدهای | پایش فرایندهای کمنمونه/سفارشی | زونبندی A/B/C و روند |
| CUSUM / EWMA | جریان زمانی | کشف شیفتهای کوچک | تابع زیان تجمعی |
| Hotelling’s T² | بردار چندمتغیره (مثلاً pH، ویسکوزیته، چگالی) | پایش همبستگی ویژگیها | آستانه بر اساس توزیع F |
۴) هتلینگ (Hotelling’s T²) — توضیحات بیشتر
وقتی ویژگیهای کیفی بهصورت مشترک تغییر میکنند (همبستگی)، پایش تکمتغیره کافی نیست. آمارهٔ T² با استفاده از میانگین برداری و ماتریس کوواریانس، انحرافات غیرطبیعی را تشخیص میدهد:
T² = (x̄ − μ)ᵀ S⁻¹ (x̄ − μ)
در BOS فکرگستر، نقاط خارج از حد، بلافاصله کارت اقدام اصلاحی ایجاد میکنند و به RACI ارسال میشوند.
۵) اقدام اصلاحی و RACI
چرخهٔ اقدام اصلاحی استاندارد پیشنهادی:
- Containment (مهار): قرنطینهٔ بچ/ایستگاههای متاثر، اطلاعرسانی.
- Root Cause (ریشهیابی): 5Why، Ishikawa، MSA.
- Corrective Action: تغییر فرایند/ابزار/آموزش/نمونهگیری.
- Verification: اجرای مجدد چارت و ارزیابی پایداری.
- Standardization: بهروزرسانی مستندات و آموزش.
ماتریس RACI (نمونه)
| فعالیت | R (مسئول) | A (پاسخگو) | C (مشورت) | I (آگاه) |
|---|---|---|---|---|
| تحلیل سیگنال خارج از کنترل | مهندس کیفیت | سرپرست تولید | آزمایشگاه QC | برنامهریزی تولید |
| طراحی اقدام اصلاحی | مهندس فرایند | مدیر تولید | تضمین کیفیت | تدارکات |
| اعتبارسنجی اثربخشی | QA | مدیر کیفیت | مالک محصول | فروش |
۶) سناریوهای واقعی فکرگستر — تولید مواد شیمیایی و بچ
- سناریو ۱: پایداری pH در بچ ۵۰۰ لیتری — چارت Individuals/MR با نمونهٔ هر ۳۰ دقیقه؛ حد بالا/پایین با توجه به مشخصات مشتری. شیفت کوچک با EWMA شناسایی و اقدام: تنظیم رقت.
- سناریو ۲: ویسکوزیته و چگالی — پایش چندمتغیره با T²؛ شناسایی همبستگی غیرمعمول ناشی از دمای محیط؛ اقدام: کنترل دمای مخزن و بازبینی دستورالعمل.
- سناریو ۳: آلودگی ذرهای — c=0 برای دستههای حیاتی؛ هر عدمانطباق = توقف بچ و مهار.
۷) طرح نمونهگیری — جدول و نمودار تصمیم
نمودار زیر (نمونهٔ نمایشی) رابطهٔ n با AQL را برای طرح Single c=0 نشان میدهد.
۸) سوالات متداول (واقعیسازی شده برای فکرگستر)
چطور Western/Eight Rules را در BOS فعال کنیم؟
در ماژول QC، بخش «قواعد سیگنال»، قوانین مطلوب را انتخاب و حداقل طول روند/زون را تعیین کنید. همهٔ هشدارها در داشبورد KPI ثبت میشود.
آیا میتوان طرح نمونهگیری را بر اساس ظرفیت آزمایشگاه تنظیم کرد؟
بله؛ محدودیت ظرفیت بهعنوان قید منابع وارد میشود و الگوریتم پیشنهاد n را طوری تنظیم میکند که زمان چرخه حفظ شود.
برای دادههای با نوسان فصلی چه کنیم؟
از EWMA/CUSUM با پنجرهٔ تطبیقی استفاده کنید و شکست روند را با متا دادههای محیطی (دما/رطوبت) همبستهسازی نمایید.
۹) گام بعدی
اگر نیاز دارید این سناریوها روی فرایند شما پیادهسازی شود، از لینک زیر استفاده کنید.
درخواست دمو